Przedmoście terespolskie

2010-07-15T14:00:00+02:00

Przedmoście Terespolskie(inne nazwy: Umocnienie Terespolskie - ros. Tieriespolskoje Ukrieplienije, Odcinek Terespolski, Terespolski Oddział, Pozycja Koroszczyńska) rozciąga się po lewej stronie rzeki Bug na obszarze ok. 80 km². Jest to najbardziej rozbudowany obszar obronny twierdzy zarówno pod względem wielkości (zajmuje ok. 40% powierzchni całej twierdzy), jak również pod względem różnorodności obiektów fortyfikacyjnych.

Idea twierdzy fortowej gen.Totlebena

2010-03-19T02:00:00+01:00

W 1962 roku podjęto decyzję o rozbudowie Twierdzy. Pracami nad gruntowną reformą systemu obronnego Rosji kierował gen. inż. Eduard I.Totleben pełniący funkcję szefa Departamentu Inżynierii Ministerstwa Wojny. Generał Totleben oprócz wprowadzenia różnych modernizacji w już istniejących dziełach, zaproponował zupełnie nowatorskie rozwiązania w zakresie budowy i organizacji obrony twierdz. W swojej pracy pt. "Zapiski o uzbrojeniu umocnień miasta Nikołajew i ogólnie pozycji ufortyfikowanych przygotowanych do długotrwałego oblężenia" postulował m.in. przeniesienie głównego ciężaru obrony do samodzielnych punktów oporu (fortów) oraz rozmieszczenie artylerii na międzypolach.

Realizacja decyzji o rozbudowie z 1862 r. była utrudniona nie tylko przez trwające powstanie, lecz także ze względu na skromne środki oraz brak istotnych prac modernizacyjnych począwszy od roku 1848. Nowy etap rozbudowy Twierdzy rozpoczęto jednak w 1864 roku i trwał on do końca lat siedemdziesiątych.

Literatura źródłowa:
Fortyfikacja tom XI. Fortyfikacje rosyjskie, Twierdze Dęblin i Brześć, fortyfikacje Lubelszczyzny. TPF 2000
Брестская крепость. В.Бешанов
Zdjęcia:
| www.fortification.ru | brest-forts.narod.ru | ibrest.ru |

Fort Graf Berg

2010-03-19T02:00:00+01:00

Pierwszym, wysuniętym poza obręb twierdzy brzeskiej, dziełem fortowym był Fort Graf Berg. W okresie międzywojennym funkcjonował nazwa - fort gen. Chłopickiego. Budowę fortu rozpoczęto w 1869 roku, a zakończono kilka lat później. Lokalizację tego fortu wymusiła nie tyle przyjęta wcześniej "strategia" rozbudowy twierdzy, co zbudowana na północ od twierdzy linia kolejowa Warszawa-Brześć. W efekcie budowy torów, przed umocnieniem kobryńskim powstało martwe pole. Fort Graf Berg, który był wysunięty 850 m przed linię obrony twierdzy miał zlikwidować negatywne konsekwencje wynikające z lokalizacji linii kolejowej.

Forty zewnętrzne. Pierścień I

2010-03-19T02:00:00+01:00

Zgodnie z ideą gen. Totlebena kontynuowano rozbudowę Twierdzy Brzeskiej w kierunku tzw. twierdzy fortowej tj. otoczonej pierścieniem wysuniętych fortów. Realizację planu stworzonego już w 1873 roku przyspieszyły zmiany, jakie dokonywały się w tym czasie w obszarze artylerii. Poprawa manewrowośći, celności i zasięgu artylerii wymusiła budowę fortów na przedpolach twierdzy. Celem fortów zewnętrznych miało być wcześniejsze zatrzymanie i zwalczanie artylerii wroga znajdującej się na przedpolach. W 1878 roku rozpoczęto budowę pierwszego pierścienia fortów zewnętrznych. Plan zakładał wybudowanie pierścienia 10 ceglano - ziemnych fortów rozlokowanych w odległości 2,5 - 5 km od centralnej części umocnienia centralnego.

Forty zewnętrzne. Pierścień II

2010-03-19T02:00:00+01:00

W 1912 roku zatwierdzono plan kolejnej modernizacji i rozbudowy Twierdzy Brzeskiej. Plan zakładał budowę w ciągu 10 lat nowej pozycji fortecznej (II linii fortów) oddalonej o ok. 7 km od centrum twierdzy i 2,5-3 km od poprzedniej linii fortów. Długość nowej linii obrony miała nie przekraczać 40 km. Nowy pas fortów i innych dzieł fortecznych miał tworzyć główną pozycję obronną, która docelowo miała się składać z 14 fortów, 21 punktów oporu międzypola, 5 koszar obronnych i kilkudziesięciu baterii artyleryjskich. Nowym 12-fortom nadano oznaczenia literowe (rosyjskie): А, В, Г, Е, Ж, 3, И, К, Л, М, N, O.

Umocnienie Kobryńskie

2010-03-18T11:00:00+01:00

Umocnienie Kobryńskie zbudowano w miejscu dawnego przedmieścia kobryńskiego. Umocnienie miało narys bastionowy i składało się z pięciu bastionów (nr I - V) z trzema rawelinami (nr 1-3). W szyji trzech bastionów (nr I-III) znajdowały się nieduże skazamatowane reduty. Wał umocnienia był skazamatowany i otoczony rowem z wodą. W okresie późniejszej rozbudowy umocnienia tj. po bokach II-go bastionu wybudowano wychodzące z kurtyn - w poprzek rowu - kaponiery, które zapewniały obronę (ostrzał wzdłuż rowu) północnej strony umocnienia. Na terenie umocnienie wzniesiono także prochownie, koszary, budynki administracji, stajnie itp.

Umocnienie Terespolskie

2010-03-18T10:00:00+01:00

Umocnienie terespolskie zbudowano na zachodnim brzegu rzeki Bug (wyspa zachodnia/lotnicza). W przeciwieństwie do pozostałych dwóch obwarowań zewnętrznych, zrezygnowano z narysu bastionowego, który zastąpiono dziełem opartym na ziemnych lunetach. Zbudowano 4 ziemne lunety połączone kurtynami. W środkowych lunetach (nr II i III) wybudowano skzamatowane reduty, a szyję zamknięto murem obronnym. Wewnątrz usypano ziemne dzieło rogowe (umocnienie mostowe) pełniące rolę śródszańca, którego zadaniem była obrona mostu wiszącego łączącego umocnienie z Cytadelą. Wał główny umocnienia miał wysokość 10 m. Dodatkową przeszkodę stanowiła fosa (rów forteczny wypełniona wodą) przed wałem głównym.

Kalendarium Twierdzy Brzeskiej

2010-03-10T04:00:00+01:00

1830 Powstaje projekt twierdzy brzeskiej opracowany przez gen. inż. K.I. Oppermanna, N.M. Maleckiego
1833 Ruszają prace inżynieryjne (przygotowanie placu budowy)
1836 (1 czerwca) - 1842 (26 kwietnia) Budowa cytadeli brzeskiej
1843 na zewnętrz cytadeli powstają obwarowania: Umocnienia Kobryńskie Wołyńskie i Terespolskie
1862 powstaje koncepcja twierdzy fortowej gen. E.I Totlebena. Decyzja o rozbudowie twierdzy
1869-1872 Zbudowano pierwszy fort zewnętrzny Twierdzy - Graf Berg
1878–1888 Rozbudowa twierdzy – powstaje Pierwszy pierścień fortów zewnętrznych
1908 Modernizacja i przebudowa "starych" fortów V-VIII
1911-1915 Rozbudowa twierdzy - powstaje Drugi pierścień fortów zewnętrznych
1915 Sierpień – ewakuacja Twierdzy przez Rosjan (8-12 sierpnia) i zajęcie przez wojska niemieckie 25-26 sierpnia
1918 3 marca – podpisanie pokoju brzeskiego
1919 9 luty – odbicie Twierdzy przez Polaków
1919 - 1939 Siedziba Dowództwa Okręgu Korpusu nr IX - Polski Garnizon
1920 Sierpień – chwilowe zajęcie Twierdzy przez bolszewików w trakcie wojny bolszewickiej
1939 14-27 września – polska obrona Twierdzy przed Niemcami i Sowietami
1939 Wrzesień – czerwiec 1941 – Twierdza znajduje się w rękach radzieckich
1941 22-30 czerwca – Atak Niemców na ZSRR - radziecka obrona Twierdzy
1944 18-28 lipca – wojska radzieckie zajmują Twierdzę (operacja Bagration)
po 1944 Brześć pozostaje w ZSRR – później w Białorusi

{fcomment}

Umocnienie Wołyńskie

2010-03-09T14:00:00+01:00

Umocnienie wołyńskie zbudowano w miejscu przedmieścia wołyńskiego tj. na południowy-wschód od cytadeli. Wzmocniono wówczas ulokowany na cyplu u ujścia południowej odnogi Muchawca do Bugu tzw. Zamek będący drewniano-ziemnym dziełem o narysie bastionowym, które pełniło rolę śródszańca umocnienia wołyńskiego. Obwarowanie umocnienia tworzyły dwa bastiony (nr VI i VII) i jeden półbastion (nr VIII) z dwoma rawelinami (nr 3 i 4). W środkowym bastionie wzniesiono skazamatowaną redutę. W bastionach zaprojektowano prochownie. Znajdujący się w centrum umocnienia wołyńskiego klasztor bernardynów przebudowano i umieszczono w nim Aleksandrowski Brzeski Korpus Kadetów.

Projekt Twierdzy

2010-03-09T10:00:00+01:00

Początki planów nowoczesnej fortyfikacji Brześcia Litewskiego sięgają roku 1795. Po ostatecznym rozbiorze II Rzeczypospolitej granica imperium rosyjskiego przesunęła się znacznie na zachód. Pojawił się problem zabezpieczenia nowej liczącej ponad 1200 km długości granicy. W następnych latach opracowano kilka prac studyjnych i projektów omawiających wspomniane zagadnienie. Projekty kpt. inż. Karola I. Oppermana (1796 r i 1798 r), który proponował wybudować wzdłuż granicy linię 9 twierdz począwszy od Libawy na północy do Kamieńca Podolskiego na południu. W innym projekcie gen. mjr inż. Dewolana (1797 r) szedł jeszcze dalej tj. oprócz głównnej linii twierdz zakładał także wybudowanie drugiej linii obrony cofniętej o 80-100 km, której zadaniem było wspomaganie głównej pozycji obrony. We wspomnianych pracach za każdym razem Brześć Litewski zajmował jedną z głównych pozycji w systemie obrony. Jednakże projekty te już w chwili powstawania nie miały szans na realizacje. Ówczesne imperium rosyjskie nie posiadało wystarczających środków finansowych oraz technicznych, aby sprostać takiemu gigantycznemu przedsięwzięciu.

W roku 1810 problem fortyfikacji zachodniej granicy ruszył z martwego punktu. Powodem zmiany stanowiska było realne niebezpieczeństwo konfliktu zbrojnego Rosji z napoleońską Francją. Minęło jednak kolejne 10 lat zanim podjęto ostateczną decyzję nakazującą ufortyfikowanie Brześcia Litewskiego. Wspomniana decyzja umożliwiła rozpoczęcie prac nad projektem przyszłej twierdzy. Projektów tych powstało kilka np. projekty gen. mjr inż. Jana Malletskiego (1823, 1827, 1829), czy projekt już wtedy gen. mjr inż. Karola I. Oppermana (1829). Projekty Malletskiego (z pochodzenia Polaka), zakładały przekształcenie miasta leżącego na wyspie centralnej w główny ośrodek oporu otoczony koszarami obronnymi. Otaczające wyspę centralną przedmościa miały zostać natomiast umocnione i przekształcone w dzieła fortowe. Projekt ten zyskał aprobatę cara i był później punktem wyjścia do do prac nad ostatecznym projektem. W efekcie końcowym zwyciężył jednak projekt gen. Oppermana m.in. ze względu na niższy koszt budowy umocnień. Po naniesieniu koniecznych poprawek wynikłych z przeprowadzonych przez płk inż. I. Feldmana prac pomiarowych, ostateczny projekt Twierdzy Brzeskiej został sporządzony przez gen. Oppermana w 1830 roku. W październiku tegoż roku projekt ten został zatwierdzony przez cara Mikołaja I i skierowany do realizacji. W związku z tym powołano do życia Komitet Budowy Twierdzy Brześć Litewski raz Brzeską Komendę Inżynieryjną.

Wybuch powstania listopadowego w 1830 roku zahamował jednak planowane prace budowlane. Po stłumieniu powstania projekt twierdzy gen. Oppermana jeszcze raz przejrzano i naniesiono poprawki, jakie zgłosił osobiście car Mikołaj I. Dnia 18 czerwca 1833 roku rozpoczęto budowę twierdzy Brześć Litewski. Nadzór nad pracami powierzono szefowi Zachodniego Okręgu Inżynieryjnego gen. mjr.inż. Iwanowi I. Deninowi i gen. Iwanowi F. Paskiewiczowi. Trzy lata później, 13 czerwca 1836 roku w obecności feldmarszałka Iwana F. Paskiewicza wmurowano kamień węgielny twierdzy. Wraz z kamieniem wmurowano szkatułę z monetami oraz tablicę informacyjną. Po upływie kolejnych sześciu lat, 26 kwietnia 1842 roku uroczyście wciągnięto na maszt sztandar forteczny. Od tego momentu Brześć Litewski stał się jedną z 44 ówczesnych etatowych twierdz Imperium Rosyjskiego.

Archiwalne plany miasta i twierdzy Brześć Litewski

[widgetkit id=24]

Literatura źródłowa:
Ekorozwój Gminy Terespol. Praca pod redakcją Prof. dr hab. inż. Stefana Kozłowskiego. Lublin 2002
Wap Anatol, Twierdza Brześć i Przedmoście Terespolskie w systemach obrony – podsumowanie badań historycznych. Fortyfikacja tom XI
Zdjęcia:
www.ibrest.ru | www.brest-fortress.by