Witajcie !

Jestem nauczycielem z Wrocławia. Ale moja rodzina od strony ojca pochodzi z Wolki Dobrynskiej. Spedzalem tam wszystkie wakacje do 20 roku zycia i nigdy nie slyszalem o masowym grobie Zydow rozstrzelanych tam w 1943 roku. Podobno pochodzili oni z obozu w Malaszewiczach. Poszukuje informacji na temat tego kim byli? Jak sie dostali do Wolki w 43 roku? Masowa egzekucja nie mogla odbyc sie "po cichu" a i wykopanie grobu na 150 cial to rzecz trudna. Czy Niemcy zmusili ludnosc polska do pomocy? Moj dziadek ani ojciec nie zyja, nigdy o tym nie mowili, a ja chce poznac ich historie jak najlepiej, prosze o pomoc w tej sprawie i wszystkie informacje na ten temat!!!

z gory dziekuje.

Mirosław Tryczyk

Mirosław T wrote:
Tutaj masz zdjęcia z lokalizacją miejsca i tablicą
twierdza.org/index.php/forum/9-na-tropac...entarze-wojenne#1266

a tutaj opis z odsłonięcia tablicy
zalesie.pl/asp/pl_start.asp?typ=13&sub=1...ul=181&akcja=artykul

Takich miejsc w naszej okolicy gdzie rostrzeliwano ludzi jest więcej i mało kto o tym już pamięta. Jeden z mieszkańców Małaszewicz Dużych opowiadał mi, że rozstrzeliwania przeprowadzano w miejscu gdzie obecnie zanajduje się "stara estakada"

ale to trwało krótko i Niemcy przenieśli się na fort K w Kobylanach. Moja mama opowiadała mi, że jeszcze na północ od strzelnicy byli rozstrzelani. Mówiła że ziemia "ruszała się" w tym miejscu.
Nie tak dawno dowiedziałem się od sołtysa, że odwiedziła go pani, która była komornikiem sądowym z Lublina i szukała działki zlokalizowanej w pobliżu miejsca oznaczonego na mapie którą miała ze sobą jako cmentarz. Nikt jednak o takim miejscu nic nie wie. Według sołtysa to oznaczone miejsce miało znajdować się pomiędzy strzelnicą a fortem piechoty w Małaszewiczach Dużych. Bliżej strzelnicy. Odprawił ją jednak z kwitkiem. Szkoda że nie byłem na miejscu sołtysa to może wydębiłbym od niej ksero mapy.

Dziękuję bardzo Mariuszu!

Interesuje mnie rowniez czy mozna sprawdzic gdzies kim byli zabici Zydzi? Czy ktos z miejscowych pamieta chocby jakies szczegoly ich dotyczace jak np. kraj z jakiego pochodzili moze imiona? Zastanawia mnie rowniez dlaczego ich rozstrzelano? To znaczy oczywiscie trwal Holocaust ale wiem tez ze na tych terenach Niemcy urzadzali takie masowe egzekucje w odwecie zaudane akce polskiego podziemia. Czy tak moglo byc tym razem?

No i postawa mieszkancow Wolki (mojego dziadka) mnie zastanawia. Dlaczego az do 2009 roku nikt nie zglosil tej mogily wladzom? Istaniala przeciez Komisja do Badania Zbrodni Hitlerowskich.. czemu nie zawiadomiono ich wczesniej ?

Piszesz ze wiele jest takich mogil w okolicach Malaszewicz i Wolki Dobrynskiej. Gdzie konkretnie? Czy mozesz wskazac miejsca?

Mysle ze warto byloby je jakos upamietnic lub chochaz oznaczyc by ofiary zbrodni sprzed lat nie pozostaly bezimienne..

Tutaj możesz poczytać o Żydach na Podlasiu
www.holocaust.myoptimus.com/index.html

Co do szczegółów które cie interesują to wątpie czy gdzieś zachowały się jakieś informacje. Na temat lotniska ciężko jest coś znaleźć po za tym co jest wiadome. W sieci krąży trochę zdjęć robionych przez Niemców i też co do wszystkich nie ma pewności czy były robione w Małaszewiczach. Nie ma np. planów budowy lotniska. Wiekszość informacji przekazywana jest "z ust do ust" a jak wiadomo ktoś czegoś nie dosłyszy coś doda od siebie. Tak samo jest z tymi miejscami rozstrzeliwania. Trzeba by było naocznych świadków, których już raczej nie ma lub przekopywać konkretne miejsca w poszukiwaniu szczątków ale kto tego się podejmie? Historia ma swe tajemnice i nie wszystkie można odkryć do końca. A szkoda

Wiesz mysle ze moglbym poszukac kontaktow w fundajcach ktore znam i srodki na takie badania terenowe by sie znalazly z pewnoscia.

Problem jest tylko taki ze musielibysmy dysponowac w miare dokladnymi informacjami na temat tego gdzie szukac.

Napisalem list do mojego wuja ktory teraz mieszka na Slasku ale ktory przez wiele lat byl mieszkancem Dobrynki, on ma teraz ponad 90 lat ale wiele jeszcze pamieta. czekam na odpowiedz i jak sie czegos dowiem dam znac.

On walczyl tez w jakich oddzialach partyzanckich na tym terenie ale nie wiem jakich. Z ksiazek dowiedzialem sie ze na tym terenie dzialala AK, AL, Bch, UPA, Ukrainskie odzialy pod komenda Armii Czerwonej i zwykle bandy rabusiow. Wyglada na to ze kazdy walczyl z kazdym a dodatkowo wszyscy z Niemcami.. Moj drugi wujek mieszkaniec Kozanowki tez byl w poddziemu tylko nie wiem w jakim? Niestety juz nie zyje. Dziadek do lat 70-tych trzymal bron w szopie;)

Masz moze jakiej informacje na temat tego co sie dzialo miedzy 42 a 44 na tym terenie? jakie prowadzono walki.. moze jakies ustne przekazy?

Czy nikt nie wie nic wiecej???

Witam ! Masowe mordy ludności żydowskiej na terenie lotniska to fakt upamiętniony pomnikiem faktem jest i to iż w miejscu o którym mowa musi coś być , po czym to wnioskuję a no zbyt wielu o tym mówiło . wskazywali dokładne miejsce rowu, miejsce w którym stał MG42 ,egzekucja ponoć przebiegała w trzech etapach po trzy żuty , zwłoki ponoć przysypywano wapnem i ziemią na koniec teren wyrównał buldożer .Po wojnie wkoło były pola uprane ziemia taka sama a tam pasek la su , może właściciel działki leśnik amator a może . Niemcy to naród praktyczny , zabrzmi to trochę nie tak ale po co przewozić coś co jest zniszczone pracą ponad siły , chore, co i tak będzie uśmiercone tyle ze kilkaset kilometrów dalej koszty załatwili sprawe na miejscu.Obóz pracy na rzecz niemieckiego okupanta w Małaszewiczach jest faktem upamiętniony skromnym pomnikiem , wspomnieniami w książkach i tyle co do konkretnych miejsc to ludzie bali się wspominać a dziś kto to ma odkopywać , piszesz fundacje a zerknij na foty kirkutu w Terespolu a drugi ponoć klonowa i okolice nie ma go a ponoc był a gdzie zwłoki. pamiętam jak macewy z terespola służyły ludziom za toczaki do ostrzenia kos bo były z piaskowca . Chciałbym zobaczyć tam choć jedną , a Niemcy zabrali .Co do partyzantki to głównie AK Małaszewicze były zbyt ważne by wywiad AK sie nie interesował tym ze względu na lotnisko i ważny węzeł komunikacyjny, tu na forum wspomniana była podziemna szkólka podchorązych AK . Sporo info na ten temat swego czau publikowało słowo podlasia. Dobrynka to ujawnienie depozytu i dokumentów odziału AK Tak samo leśna podlaska i okolice. Okolice Janowa podlaskiego to BH ale mniej liczne odziały. Zabłocie Kodeń to przechodzące z tamtej strony Bugu odziały UPA pod koniec wojny i krótko po niej , po podpisaniu paktu o nieagresji i wspólnej walki z bolszewizmem z AK .Nie zapomniano tu o żeziach na wołyniu i raczej ta współpraca nie układała się tolerowano obecność UPA tylko jeśli walczyła z czerwonymi.Były bandy rabusiów podające się za odziały Polski podziemnej bądz UPA ale nie mające z tymi organizacjami nic wspólnego trzeba tu pamietać iż nie każdy kto mówił "po prostemu" to ukrainiec z UPA , Powiedzenie "i z kul wi te babciu, ja z D.....ki nie oznacza iż wieś ta zamieszkała jest przez ludnosc pochodzenia ukrainskiego a tak uważano w trakcie akcji Wisła i tu tez jest odpowiedz z kąd rodziny na ziemiach odzyskanych

Dzięki za wazne informacje! Zgadzam sie z Tobą ze fakt rozstrzelania tych wiezniow w polblizu Wolki a nie wywiezienia ich np.do Babijaru jest zrozumialy. Tylko ze IPN podaje ze w Malaszewiczach bylo ok. 1000 wiezniow zydowskich z calej Europy a w grobie w poblizu Wolki pochowano ok 150. Co sie stalo z pozostalymi? Dlatego tak wazne wydaje mi sie wskazanie pozostalych miejsc pochowku pomordowanych Zydow.

A jesli chodzi o pieniadze na badania terenowe to mysle ze moglbym zorganizowac wlasnie w roznych fundacjach. Z racji wykonywanej pracy mam z nimi dosc dobre kontakty;)

Choc masz racje co do stanu w jakim znajduje sie terespolski kirkut, jest w oplakany. Znalazlem w necie link z filmem ktory to obrazuje:


I kolejne pytanie : wiesz moze czy w Wolce, Malaszewiczach lub Dobrynce przed wojna mieszkali jacys Zydzi??? Interesuje mnie to poniewaz z rodzinnych przekazow wiem ze w czasie wojny u mojego dziadka Grzegorza Tryczyka mieszkanca Wolki ukrywala sie pewna Zydowka. Ciekawi mnie kim byla ta kobieta? Czy pochodzila z okolicy czy uciekla np. z transportu? Moj dziadek zmarl, pochowany jest na cmentarzu w Wolce i niestety nie moge go o to zapytac.

Wiem tez ze w okolicznych lasach istanialy male skupiska ukrywajacych sie Zydow. czy wiesz moze jak wobec nich zachowywali sie partyzanci dzialajacy na tym terenie lub ludnosc cywilna? Pomagali im czy raczej z leku przed okupantem unikali kontaktu?

Co do "akcji wisła" to moj ojciec s.p. Henryk Tryczyk nie przybyl do Wroclawia w ramach tej akcji ale rzeczywiscie mam problemem z okreslaniem jego narodowosci. Zarowno bowiem on jak i moj dziadek uwazali sie za Polakow i chodzili do kosciola katolickiego natomiast moja babcia z domu Gryciuk (Hryciuk) mowila czesto "po prostemu" jak mowisz i dziadkowie czesto tak ze soba wlasnie rozmawiali.

Mam wogole nadzieje ze dzieki forum odnajde jakas swoja rodzine z domu Tryczyk, Gryciuk lub Weremczuk, jesli jestescie na forum odezwijcie sie do mnie!

Pozdrawiam,dr Mirosław Tryczyk

A wiec tak nie wiem czy się nie mylę ale słyszałem poza tą rodziną są państwo Łuszczewy i przechowani przez tą rodzine osoby żyją do dziś i zostali w tych okolicach , myśle ze przesadą jest twierdzenie iż zydzi z europy . Po co jak w okolicy żyło mnóstwo ludzi tego pochodzenia choćby same Małaszewicze ,Terespol , Brzesc , Biała podl. Janów i okoliczne wsie . Jak się odnosili ludzie ano pomagali jak mogli czesto z narażeniem swoich bliskich , słyszałem iż jedna z rodzin ukrywała sie sie w forcie w Kobylanach ale zdradził ich śnieg zostali rozstrzelani.Z relacji polaków pracujacych przymusowo dla niemców na lotnisku słyszałem iz wiele razy namawiali ich do ucieczki oferowali pomoc, słyszałem nawet iż dwie panie tam pracujące namawiały żyda który był blondynem, nie miał typowych cech semickich , nie zdecydował sie , twierdził gdzie mam iśc został rozstrzelany.Jest i druga strona medalu tz dawne kresy czyli już za bugiem . Po wspólnej defiladzie w Brzesciu i oddaniu sowietom wiekszośc ludności żydowskiej przywdziewała czerwone opaski pomagając NKWD wyłapywac polską inteligencje oraz rodziny zawodowych żołnierzy garnizonu twierdzy to fakt o którym się nie mówi. Ci ludzie znalezli sie w potrzasku często uciekali na stronę niemiecką . Miałem tą przyjemnosć i rozmawiałem z żoną oficera KOPU ze Stołpc (obecnie Biaoruś) Po 17 września ukrywała sie w sasiedniej wsi niestety rozpoznał ją były własciciel sklepu a potem wielki proletariusz códem uszła z życiem . Ale na szczęście nie słyszałem o pogromach na naszym terenie , a swołocze sa wszedzie , ale zajmowała sie nimi skutecznie partyzantka. Powiadasz organizace ano zbuż domy w Małaszkach kto ci powie ze odkopał czaszki podczas kopania fundamętów. Nie bez kozery wspomniałem ci o terespolu i obecnej ulicy klonowej . tak samo jest w Wólce , Małaszewiczach Niemcy się nie patyczkowali kulke mógł dostać kazdy tam gdzie stał 1000l rzesza nie dbała o to czy rostrzelano żyda tu czy tam , zmuszali do zakopywania zwłok na masową skale robili to sami. Zapytam inaczej czy ktoś zna nazwiska oprawców , słyszałem ze w egzekucjach brali udział nie tylko niemcy ale i odziały ukraińskie i rosyjskie walczące obok niemców , niektórzy ze strazników przebywali póżniej na majdanku , a byli ludzie którym udało sie przeżyć majdanek i opowiadali.

Nie wiem czy czegos istotnego nie wycielo z Twojego listu bo nie zrozumialem go calkowicie. Piszesz " poza tą rodziną są państwo Łuszczewy" poza jaka rodziną? Kim sa panstwo Luszczewy ? czy byli mieszkancami Wolki?

W pelni zgadzam sie z tym ze trzeba pamietac o roznych stronach medalu a wiec rowniez o wspolpracy ludnosci zydowskiej z armia czerwoną w niszczeniu inteligencji polskiej na tych terenach. Inna sprawa ze mozna tez zapytac o to dlaczego czesc ludnosci zydowskiej tak a nie inaczej sie zachowala ? Mysle ze trzeba maksymalnie obiektywnie zbadac te kwestie i dlatego o to pytam.

To co mnie zastanawia w Twoich slowach i szczerze mowiac nie moge tego wcale zrozumiec to jak to mozliwe ze kopiac fundamenty domu i znajdujac czaszki i kosci zabitych ludzi ludnosc nie zglasza tego faktu po to by choc przeprowadzono ekshumacje i te kosci wywiezc w miejsce w ktorym sie je godnie upamietni? Przeciez sa to ofiary zbrodni.. No i jak mozna mieszkac majac swiadomosc zycia na mogilach ?

Jeszcze jedna sprawa nie daje mi spokoju. To co piszesz o tym ze w Terespolu ludzie zabierali macewy z kirkuta i robili z nich roznego rodzaju narzedzia gospodarskie. Jak twoim zdaniem mozna wytlumaczyc ten fakt? Czy to chodzilo o to ze to "zydowskie" nagrobki a wiec mozna tak postepowac? Czy tak samo ludnosc traktowala nagrobki polskie lub ukrainskie???

Choc moim zdaniem postawiles jeszcze jedno, najwazniejsze pytanie!

Chcialbym je powtorzyc i zwrocic sie do Ciebie i innych forumowiczow o pomoc w jego rozwiazaniu. Jak wygladala wspolpraca milicji ukrainskiej i upa z hitlerowcami czy znane sa fakty wspierania przez ukraincow mordow na Zydach? Jesli takie sytacje mialy miejsce to czy ktos moze wskazac gdzie miala miejsce i w jakich okolicznosciach sie odbyla?

Witam.
Temat mieszkańców pochodzenia Żydowskiego jest trochę skomplikowany, Należało by tu rozpocząć od historii przedwojennej, aby to wszystko lepiej zrozumieć i poznać. Od razu zaznaczam, żeby ktoś mnie tu nie posądzał o jakieś poglądy anty. Nic z tych rzeczy opieram się tylko o materiały historyczne konkretnie czytałem stare gazety na ten temat.
W wielki skrócie przedwojenny Terespol zamieszkiwało więcej Żydów niż polaków. Trzeba pamiętać że również w Brześciu była podobna sytuacja, jeżeli nie znacie tego faktu to warto również zapoznać się z Tzw pogromem w Brześciu w 1937 roku, gdy doszło do zajść antyżydowskich, po tym jak na bazarze żyd śmiertelnie ranił polskiego policjanta, no i wreszcie musimy pamiętać, że przedwojenna prasa stale obarczała żydów za trudną sytuację gospodarczą i ekonomiczną kraju nie wspominając już o tym, że stale dostarczano dowodów na to jak żydzi zawyżają ceny w różnych art. bo to był najlepszy przykład dla przeciętnego kowalskiego. Takie działanie musiało wywrzeć niechęć do Żydów, a ich zachowanie po wkroczeniu armii czerwonej w 1939 roku upewniło ludzi w tym przekonaniu.
Więc z całą pewnością znajdziecie wiele przykładów na to, że mieszkańcy tych terenów zachowywać się mogli różnie, od postawy wrogiej, biernej, ale również znajdziecie przykłady, gdzie ratowano żydów narażając się na pewną śmierć. W tej chwili nie pamiętam gdzie to czytałem jak panienka z dworu uratowała rannego żyda ukrywając go w kościele, jak znajdę to wstawię potem.
Podobnie się ma sprawa Ukraińców byli tacy co współpracowali z hitlerowcami ale także tacy co potępiali takie działania i przez to również byli prześladowani, nie tylko przez Niemców ale także, a nawet tym bardziej przez innych Ukraińców. Tak ciekawa lektura na ten temat link. Można poczytać w wolnej chwili.
Pan Mirosław pyta dlaczego nie odnaleziono grobów itd. Odpowiedź jest bardzo prosta żyliśmy i mieszkaliśmy w tzw PRL-u, gdzie władze uważały, że lepiej pewnych tematów jest nie poruszać, aby uniknąć kłopotliwych pytań, wielu wysokich partyjnych było z pochodzenia żydami i mimo tego nie chcieli ruszać tych tematów, takich przykładów nie brak. Popatrzcie historię byłych obozów zagłady na naszych terenach wschodnich, kiedy zaczęto o nich głośno mówić kiedy zbudowano tam jakieś muzeum itd. Czasy PRL-u to czasy kiedy zacierano wiele śladów, a ludzie woleli milczeć bo w każdej chwili można było się za jedno nierozważne słowo narazić i zostać oskarżonym za coś czego się nie zrobiło. Tu ludzie po prostu pamiętali jak zabierano ich sąsiadów tylko dlatego że ktoś chodził do cerkwi a nie do kościoła. Dzisiaj mamy szansę mówić głośno o tamtych wydarzeniach i ja jestem zdania, że powinno się mówić, aby oddać w ten sposób cześć tym pomordowanym.

I ja jestem zdania ze dzis warto rozmawiac o wszystkich trudnych tematach by oddac czesc pomordowanym, czesto wciaz bezimiennym.. O tym ze Terespol przed wojna byl miastem zamieszkanym nawet przez 90% ludnosci zydowskiej wiedzialem juz wczesniej. Ale dziekuje za link do ksiazki jest bardzo inetersujaca i zaraz sie zabiore za lekture! Czy moglbys przeslac mi na maila skany tych starych gazet jakie przegladales? Lub wskazac mi przynajmniej jakie to byly tytuly i z jakiego okresu ?

Postawie teraz kilka pytan ktore podsumuja nasze dotychczasowe ustalenia i poprosze forumowiczow o pomoc w odpowiedzi na nie :

1. Czy posiadacie informacje (lub wasi bliscy) na temat miejsca rozlokowania grobow pozostalych 850 Zydow z obozu w Malaszewiczach? Czy mozecie potwierdzic te ktore juz sa wskazane?

2. Czy posiadacie informacje na temat losow Zydow w okolicach Terespola ktorzy ukrywali sie przed Niemcami i o sposobie traktowania ich przez ludnosc polską lub ukrainską?

3. Czy posiadacie informacje na temat walk jakie toczone byly na tym terenie przez ugrupowania partyzanckie AK, AL, Bch, UPA? Jaki byl stosunek partyznantow do Zydow?

4. Co pamietacie ze sposobu w jaki w waszych rodzinach mowilo sie o Zydach? W mojej rodzinie dominowaly raczej nastroje skrajnie antysemickie i zawsze mnie zastanawialo co powodowalo je u mojego ojca i dziadka?

5. Co wiecie na temat Zydow ktorzy mieszkali w Wolce i Dobrynce?

6. Czy znacie jakies historie na temat rodziny Tryczykow?

Gdyby ktos chcial skontaktowac sie ze mna poza forum to podaje adres mailowy :
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. i zapraszam do dzielenia sie informacjami:)

Witam ! odpowiadam a własciwie pomógł mi jak zwykle aloszak . Wyobraż sobie ze dostajesz plany na dom zdobywasz materiały oczywiscie w PRL zaczynasz kopać fundamety a tu ząg czaszki pózniej dowiadujesz sie że był tam podobóz getto i co idziesz do prezydium i zgłaszasz co znalazłes a ni ci dają w zamian działke ? Rok 1956 i czasy o których mówił aloszak podsycanie , wyolbrzymianie nastawianie jednych na drugich Towazysze partyjni mimo iz byli pochodzenia żydowskiego mówili syjoniści do domu. Słyszałem iz w wojnie szesciodniowej (izrael swiat arabski) zalogi czołgów izraelskich ich dowódcy nie uzywali kryptonimów tylko mówili po polsku. Panstwo Łuszczewscy przechowali dziewczynki zydowskie które uciekły z getta .Zostały one na naszych terenach pozwólcie ze nazwisk wymieniac nie bede , poza tym tajemnicą poliszynela jest iz w Łobaczewie przeżyło pare rodzin (to jak to sie stało?) Nastroje antysemickie, ok prócz tego co wspomniał aloszak to z czym przedwojennemu chłopu kojażył sie zyd sklepikarz lichwiarz ,powiedzeniem "wasze ulice nasze kamienice" stereotypy bo nie wszyscy żydzi byli bogaci. Gdzieś czytałem jakiś spis ludności zydowskiej (chistoria cholocaustu w białej podl) lub coś takiego nazwisko imię zawód. poszukaj w necie ja nie pamietam ale jestem pewien ze cos takiego znalazłem. Milicja ukraińska powiadasz a nie słyszałem ale może koledzy. Słyszałem natomiast o akcjach zbrojnych o których wcześniej pisałem ale to po wyzwoleniu. I o takich samozwańczych watażkach którzy sami siebie nazywali upa a po prostu rabowali lub ze znalezionym karabinem paradowali przez wies spiewając bude w polsze ukraina kak ne bude , bude krowi po kolina " Myślę ze ci trochę przybliżyłem sytuacje składając to wszystko do kupy będziesz miał jako taki pogląd . Zaręczam iz do dziś spotkał byś sie z niechęca do ludności semickiej na naszych terenach a wiesz to wszystko zydy:laugh: do dzis jak wszyscy wiemy jest tuba która powtarza stereotypy ale to ojciec dyrektor wiec nie obrażam nikogo juz wiecej.A tak nawiasem mówiąc to znam sytuację gdzie przez długi czs zgodnymi sąsiadami byli były wiezień majdanka(polak) były żołnierz rosyjskiej armi wyzwoleńczej walczącej u boku wermachtu dalej dezerter z armi czerwonej potocznie zwany bieżeńcem , potomkowie tatrów, takie to nasze kolorowe podlasie może to i dobrze:cheer:Ps nie jest moim zamiarem bronienie tu kogoś lub ganienie uważam ze kazdy odpowiada sam za siebie i zostanie rozliczony za własne postepowanie a moje poglądy są dla mnie ich tu nie przytaczam .

A moglbys napisac mi w mailu nazwiska tych osob ktore przetrwaly holocaust, podac mi jakies namiary na nich ? Chcialbym porozmawiac z nimi na temat tego jak one zapamietaly czas wojny w tych okolicach? Chcialbym wyrobic sobie maksymalnie obiektywny poglad na to co dzialo sie w czasie wojny na tych terenach bo to przeciez tez moje w pewnym sensie rodzinne strony.

odpowiadając na pytanie o tytuły odnośnie gazet "Podlasiak" przeglądać możesz tą gazetkę pod linkiem biblioteki w której wstawiłem Ci o UPA, znajdziesz w tej gazecie wiele art o żydach, ale także jako ciekawostkę Wam podam, że w przewodnikach turystycznych po ziemiach wschodnich gdzie wiele dworów funkcjonowało jako pensjonaty dla wczasowiczów, zastrzegano że przyjmie gości tylko chrześcijan.